Branżowa Szkoła I Stopnia klasa 1a, 1b – Geografia
Temat: Rzeźbotwórcza działalność wód płynących, lodowców oraz wiatru.
Zapoznaj się z notatką i filmikiem.
Działalność wód płynących
Rzeki odgrywają bardzo ważną rolę w procesach rzeźbotwórczych. Ich działalność polega na erozji (żłobieniu podłoża i podcinaniu brzegów) oraz transporcie materiału zwanego rumowiskiem rzecznym i sadzaniu go na dnie koryta. Efektem działalności rzek są doliny rzeczne, czyli podłużne wklęsłe formy terenu powstałe wskutek procesów erozyjnych wody płynącej.
Dolina rzeczna składa się:
- Z dna doliny (powierzchni nachylonej zgodnie z kierunkiem płynięcia rzeki), obejmującego koryto rzeczne (podłużne zagłębienie, którym płynie rzeka) oraz równinę zalewową (teren zalewowy, zalewany podczas powodzi).
- Ze zbocza doliny (nachylonej powierzchni pomiędzy dnem doliny a miejscem jej wcięcia).
Górny bieg rzeki
Rzeka w swym górnym biegu ma duży spadek, transportuje dużo materiału i intensywnie żłobi podłoże (erozja wgłębna). To pogłębianie dna prowadzi do powstawania dolin V – kształtnych (wąskich). Woda płynie z dużą prędkością, a unoszony przez nią materiał jest rozdrabniany i obtaczany – tworzą się otoczaki.
Środkowy bieg rzeki
Wraz z biegiem rzeki spada jej nachylenie i prędkość, a koryto staje się szersze. Rzeka niesie drobniejszy materiał, gdyż maleje jej siła transportowa. Część najdrobniejszego materiału jest unoszona w formie zawiesiny.
Dolny bieg rzeki
Materiał rzeczny osadza się i mogą się tworzyć żyzne gleby.