Branżowa Szkoła I stopnia klasa 3 – WOS
TEMAT: Władza sądownicza
1.Organami władzy sądowniczej są sądy i trybunały:
Schemat:
2.Sądy powszechne
a) rozstrzygają sprawy z zakresu prawa cywilnego, karnego, rodzinnego, pracy igospodarczego
b) dzielą się na:
sądy rejonowe rozpatrują większość spraw; są sądem pierwszej instancji (wpowiatach);
sądy okręgowe (w miastach wojewódzkich) są sądami drugiej instancji – rozpatrują odwołania od orzeczeń sądów rejonowych (apelacje). Jednocześnie są sądami pierwszej instancji przy rozpatrywaniu spraw zbrodni lubrozwodów;
sądy apelacyjne – rozpatrują odwołania od orzeczeń sądów okręgowych (apelacje) – są sądem drugiej instancji jeżeli sprawa rozpoczęła się w sądzieokręgowym.
sądy grodzkie działają przy sądach rejonowych. Zajmują się sądzeniem wykroczeń (wykroczenia to czyny szkodliwe społecznie, które nie sąprzestępstwami).
c) SądNajwyższy:
sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych iwojskowych,
na czele stoi Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego powoływany przez Prezydenta RP na 6lat,
interpretuje przepisyprawa,
rozpoznaje kasację, czyli odwołania od wyroków sądów drugiej instancji z powodu złamania prawa w trakcie postępowaniasądowego,
stwierdza ważność wyborów prezydenckich, parlamentarnych isamorządowych,
stwierdza ważność referendumogólnokrajowego.
3.Sądy wojskowe – orzekają w sprawach karnych o przestępstwa popełnione przezżołnierzy.
4.Sądy administracyjne
a) są dwuinstancyjne – pierwszą instancją jest wojewódzki sąd administracyjny, a drugą instancją Naczelny Sąd Administracyjny
b) kompetencje:
kontrola działania organów administracji publicznej
rozstrzyganie sporów między jednostkami samorządu oraz samorządem a jednostkami administracji państwowej
rozstrzyganie sporów między obywatelami a jednostkami administracji(urzędami)
orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego
5.Trybunał Konstytucyjny
a) składa się z 15 sędziów wybieranych przez Sejm na 9 lat. Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje PrezydentRP.
b) Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego – orzeka:
zgodność ustaw i umów międzynarodowych z KonstytucjąRP
zgodność ustaw z ratyfikowanymi (zatwierdzonymi) umowamimiędzynarodowymi,
zgodność przepisów prawa wydawanych przez centralne orany państwowe z Konstytucją RP i aktami wyższegorzędu,
zgodność z Konstytucją RP celów lub działalności partiipolitycznych
w sprawach skarg konstytucyjnych wniesionych przez obywateli. na przepisy na podstawie których zapadła jakaśdecyzja,
rozstrzyga spory kompetencyjne między centralnymi organami władzy w państwie, Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością głosów i sąostateczne.
6.Trybunał Stanu
a) składa się z przewodniczącego, 2 zastępców i 16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na okres kadencji Sejmu. Przewodniczącym Trybunału Stanu jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego. Co najmniej połowa członków musi mieć kwalifikacje do zajmowania stanowiska sędziego,
b) Kompetencje Trybunału Stanu – sądzi najwyższych dostojników państwowych za złamanie konstytucji w związku z pełnionymistanowiskami,
c) może orzec złożenie z urzędu, utratę praw wyborczych, zakaz zajmowania stanowisk w aparacie państwowym i organizacjach społecznych, utratę orderów i oznaczeń. Może stwierdzić winę bez orzeczenia kary. Za przestępstwo Trybunał Stanu może wymierzyć kary przewidziane w ustawach karnych.
7.Zasady wymiaru sprawiedliwości
zasada niezawisłości sędziów – sędziowie przy orzekaniu kierują się jedynie własnym sumieniem i przepisamiprawa,
zasada dwuinstancyjności – od orzeczenia sądu pierwszej instancji można się odwołać do sądu drugiejinstancji,
zasada kolegialności – oznacza, że sprawę rozpoznaje i orzeka zespół (kilkaosób),
zasada prawa do obrony – w trakcie procesu oskarżony ma prawo się bronić i korzystać z pomocy obrońcy, który działa w jego imieniu,
zasada domniemania niewinności – oskarżonego należy traktować jak niewinnego, dopóki wina nie zostanie muudowodniona,
zasada „nie ma przestępstwa bez ustawy” – czyn nie zabroniony nie jestprzestępstwem,
zasada jawności (publiczności) procesu – każdy może obserwować przebiegprocesu.
Ćwiczenie: Wymień najważniejsze zagrożenia dla niezawisłości i bezstronności sędziów.
Wykonaj ćwiczenie i prześlij rozwiązanie na mojego maila.